Պատմություն/Նոյեմբերի 23-27/Հայկական և Արևելյան հարցերը

Առաջադրանք.

1. Պարզաբանե՛ք «Արևելյան հարցի» և «Հայկական հարցի» էությունը:
Արևելյան հարց
Օսմանյան կայսրություն մեծ ճակատագրերից մեկը որում քննարկվում էին իր ժողովրդի ազատագրման, տերությունների հարցերը։
Խնդիրը կոչվում է Արևելյան, Թուրքիայի դեմ Հունաստանի անկախության համար սկսած կոնֆլիկտի պատճառով։
Արևելյան հարցի պատմությունը սկսվել է 18րդ դարում և ավարտվել է 18րդ դարի վերջ։

Հայկական հարց
Արևմտյան Հայաստանը գտնվում էր Օսմանյան կայսրության տիրապետության տակ, դրա համար բարձրացավ այս հարցը, որում քննարկվեցին Հայաստանի ազատագրումը, հայ ժողովրդի համախմբումը, հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարը։
Հայկական հարցը առաջացել է այն ժամանակ երբ Հայ․ Ազգը  իրավունք չի ունեցել համարվելու սեփական և անկախ ազգ։

2. Համեմատե՛ք Սան-Ստեֆանոյի և Բեռլինի պայմանագրերում Հայաստանին և հայերին վերաբերող հոդվածները:

Սան-Ստեֆանո
Պայմանագրի 16-րդ հոդվածով նախատեսվում էր բարենորոգումներ անցկացնելու Արևմտյան Հայաստանում։
Պատերազմի հաջողությունը հույսեր ներշնչեցին Հայ քաղաքական շրջաններին։
1878 թ․ Ներսես Վարժապետյանը ազգային ժողովին ներկայացրեց տեղեկագիր, որտեղ գրված էր Հայ ինքնավարության ծրագիրը, մտածվում էր որ ծրագիրը գրվախ էր Թուրքիայի և Անգլիայի կողմից, մերժվեց։
Ռուս կառավարությունը համաձայնեց Հայերի մասին կետ ավելացնել ռուս-թուրքական պայամանգրում, հոդվածը չգոհացրեց հայերին քանզի ոչ մի խոսք չկար նրանց ուզած ինքնավարության մասին։
Ռուս զորքերին իրավունք էր տրվել 6 ամիս մնալ Հայաստանում։
Պայմանագրի 19-րդ հոդվածով Ռուսաստանին էին անցնում Կարսը, Արդահանը, Բայազետը, Բաթումը, Օլթին, Արտանուջը, Արդվինը, Ալաշկերտը, Կաղզվանը և Խումարը

Բեռլին
Բեռլինի պայմանագրում հայերին էր վերաբերվում, պայմանագրի 61 հոդվածը։
Թուրքական կառավարությունը պարտադրում էր բարեփոխումներ անցկանցել Հայոց տարածքներում, այդ հարցը տրվում էր եվրոպական 6 երկրներին, որպեսզի նրանք հոգ տանեն դրա մասին։
Սա առաջին անգամն էր որ Հայկական հարցը քննարկվում էր այսքան երկրների միջև, իրադարձությունը կարելի էր բնութագրել որպես “ հեղափոխական”, Բեռլինյան կոնգրեսը մեծ հույս տվեց Հայ ժողովրդին։
Եվրոպական դիվանագիտությունից հիասթափված Հայերը ընդունեցին զինված ազատագրման մեթոդը։


3. Ի՞նչ դասեր քաղեցին հայերը Բեռլինի վեհաժողովից /գրավոր-բլոգային աշխատանք/.

Պետք չէր մեծ հույս դնել Բեռլինի կոնգրեսի վրա, քանզի ինչպես գրված է  «Եվրոպական դիվանագիտությունից հիասթափված Հայերը ընդունեցին զինված ազատագրման մեթոդը։»  Շատ հայեր չողջունեցին այդ կետը և այդ պատճառով նրանց մեծ մասը փոխեց իրենց կարծիքը և տեսակետը դեպի ազատագրելու Հայաստանը առանց օգնություն խնդրելու օգտագործելով հին զինված մեթոդը։